Kağıt İnsanlar

Meksika doğumlu Amerikalı yazar Salvador Plascencia'nın Kağıt İnsanlar'ı, basılı olduğu kağıt üzerinde daha önce hiçbir kitapta görmediğim oyunlar yapan, deneysel, Latin Amerika'nın büyülü gerçekçiliğiyle dans eden postmodernist bir roman. Yazar, okuyucuya sadece harfleri, kelimeleri, süslü cümleleriyle değil, kağıdı kullanarak; baskılı sayfaların sunabileceği imkanları da kullanarak ulaşıyor. Sayfaları bilindik şekilde kullanmak yerine sütunlara bölüyor; metinleri aynı sayfa içerisinde farklı farklı yönlere doğru yerleştiriyor. Bazen bir bölümü tamamen karalıyor/sansürlüyor.
Kaliforniya'nın ufak bir kasabasında, El Monte'de geçen romanda Satürn'e karşı açılan bir savaşa tanık oluyoruz. İnsanların kendi hüzünleriyle, sevgileriyle, acılarıyla, mahremleriyle baş başa bırakılmak için başlattıkları savaşın etrafında dönen hayatları okuyoruz. Kitabın arka kapak metninden alıntılıyorum: "Alınyazısına karşı koymanın, kurmacanın ve başkaldırının, kayıplara rağmen ayakta kalmanın hikayesi."

Kağıttan insanlar, kağıttan hayatlar kağıtta hayat buluyorlar.

Yaratıcılığının ders niteliğinde olduğunu düşündüğüm Kağıt İnsanlar'da kurmaca üstkurmacaya öyle güzel evriliyor, yazan ve yazılan arasındaki ilişki öyle dokunaklı ve bütün olarak ele alınıyor ki biz, okuyucular, kendimizi bu denklemde yer yer fazla hissediyor; mahcup oluyoruz. Yapabileceğimiz en doğru, en keyifli şey kendi kağıt insanlarımızı, ıslanıp kağıt hamuruna dönmüş, elimizden kayıvermiş insanlarımızı düşünmek oluyor.

Plascencia eserine otobiyografik ögeler de ekliyor. Olaylar onun da çocukluğunu geçirdiği El Monte'de geçiyor. Yazım sürecinin kendisi de romanın kurgusuna dahil oluyor. Üstkurmaca, yazarın bizim dünyamızda, "gerçek" olanında gerçekleştirdiği yazma eyleminden besleniyor ve kurgu ile gerçek, metnin tüm fantastik unsurlarına ve yapısına rağmen, başarıyla iç içe geçiyor.

Kısacası elimizde alışılagelmiş kitaplardan ayrışan; kurgusu, karakterleri, sayfa düzeni ile bambaşka bir roman var. Plascencia'nın ilk romanı olan kitap Siren Yayınları tarafından oldukça başarılı bir şekilde yayınlanmış durumda. Bir yerlerden edinin; muhakkak okuyun.

Kitaptan Önermeler:

• Teori: Döşeme cilası ve ilk aşk daima dengeyi bozar.
• Kadın erkeğin kaburgasından değil kağıt parçalarından yaratılmıştır.
• Sevişirken kaynayan süt taşar, buharlaşıp tavanda toplanır, badananın içerisindeki şekeri çekip aşağıya damlar ve o artık karamelize süt olmuştur.
• Uykuda olan ve kalbi kırık bir adamı öldüremez ya da ondan bir şey çalamazsın.
• "Aşkın bir adabı, dikkat edilmesi gereken incelikleri vardır: Ne tutup başkalarına anlatırsın, ne de onun hakkında bir şey yazarsın." (S. 40)